BJD czyli TOP MODEL

Jako kolekcjonerka posiadam w swoich zbiorach kilka modeli lalek wyprodukowanych z żywicy syntetycznej poliuretanowej czyli twardego, gęstego tworzywa sztucznego, który w dotyku przypomina porcelanę. Lalki te, zwane BJD, dzięki zastosowanej technice przegubowej „ball-jointed-dolls” są niezwykle mobilne i elastyczne. Ich główne części ciała: ramiona, łokcie, nadgarstki, biodra, kolana i kostki, połączone są ze sobą okrągłymi stawami za pomocą bardzo mocno naciągniętej gumy, co daje im niesamowite możliwości pozowania.

Dollfie i Super Dollfie

Przykładem lalki przegubowej BJD są modele, które narodziły się jako „Super Dollfie” w 1999 r. w japońskiej firmie Volks. Nazwa „Super Dollfie” i jej niższa siostra „Dollfie” są zastrzeżonym znakami towarowymi firmy, ale są one powszechnie i błędnie używane jako nazwa dla wszystkich lalek azjatyckich BJD niezależnie od producenta.

Obecnie lalki tego typu występują w kilku wariantach rozmiarowych i produkowane są głównie w Azji m.in. w Japonii, Korei i Chinach. Trzy najbardziej popularne rozmiary lalek typu BJD to:

  • lalka od 23-29 cm wzrostu (skala 1/6) – określana jako „Dollfie”
  • lalka ok 60 cm wzrostu (skala 1/3) – zwana także „Super Dollfie” – SD
  • lalka ok 42-43 cm wzrostu (skala ¼) – zwana także „Mini Super Dollfie” – MSD

Obecnie na rynku dostępne są też BJD w rozmiarach większych (np. 70 cm) oraz znacznie mniejszych (np. 13 cm).

BJD 1/6, Doll-Zone

Azjatyckie BJD przeznaczone są dla dorosłych kolekcjonerów i artystów, a ich ceny wahają się od 100 USD do ponad 1000 USD. Ich modele są bardzo różnorodne, a projekty wahają się od wysoce inspirowanych „anime”, poprzez modele niesamowicie realistyczne, aż po egzemplarze hiperrealistyczne. Budowa tych lalek jest zazwyczaj „anatomicznie poprawna”, choć zdarzają się BJD z nieproporcjonalnie dużymi głowami, oczami i stopami. Istnieją różne typy ciała lalek: męskie i żeńskie, z kilkoma formami i odcieniami skóry, a także specjalna linia wielkości dziecka. Lalki te są w stanie stać samodzielnie, bez stojaka lub innego wsparcia.

Kupując oryginalną „żywicę” na rynku pierwotnym dostajemy możliwość nabycia produkt „czystego”, bez makijażu, peruki, a nawet oczu. Wszystkie podzespoły dobieramy według własnych gustów. Daje nam możliwość dostosowania lalki do własnej wizji, którą ograniczają jedynie posiadane środki finansowe i nasza wyobraźnia.

BJD 1/4, Kimi i Luke z Doll Zone 

Trochę o historii lalek typu BJD

Historia lalki przegubowej sięga co najmniej 200 lat p.n.e. Już wtedy starożytni Grecy i Rzymianie wytwarzali je używając do tego celu gliny i drewna.

Współczesne BJD rozpoczęto wytwarzać w Europie Zachodniej pod koniec XIX wieku. Od końca XIX wieku do początku XX wieku, francuscy i niemieccy producenci wytwarzali porcelanowe lalki o zwartych ciałach połączone przegubami kulkowymi wykonanymi z mieszanki miazgi, trocin, kleju i podobnych materiałów. Lalki te mierzyły od 15 do 100 cm, obecnie są one uznawane za kolekcjonerskie antyki.

W latach trzydziestych XIX wieku, niemiecki artysta Hans Bellmer, stworzył lalki naturalnej wielkości z przegubami, przedstawiające młode kobiety.

Bellmer wyprodukował pierwszą swoją lalkę w Berlinie w 1933 roku. Egzemplarz o wysokości ponad 140 cm składał się z torsu wykonanego z włókna lnianego, kleju i gipsu, wyglądającej jak maska głowy wykonanej z tego samego materiału, szklanych oczu i długiej, zaniedbanej peruki. Początkowe jego projekty miały nogi wykonane z mioteł lub prętów. Później artysta wykonywał je z pustych gipsowych odlewów, a kolana, kostki i biodra łączył drewnianymi przegubami kulkowymi. Lalki wykorzystał w swoich pracach fotograficznych i innych surrealistycznych dziełach.

One of Hans Bellmer’s “Poupee” drawings, 1932

Dopiero pod wpływem twórczości Bellmera oraz bogatej japońskiej tradycji lalek, japońscy artyści zaczęli tworzyć lalki posiadające przeguby kulkowe. Pierwsze modele były zwykle wykonane w całości z porcelany i zazwyczaj bardzo wysokie, sięgały nawet do 120 cm wysokości. Lalki te przeznaczone były wyłącznie na potrzeby związane ze sztuką. Takie egzemplarze kosztują obecnie kilka tysięcy dolarów, a za te starsze modele wykonane przez znanych artystów trzeba zapłacić nawet kilkaset tysięcy dolarów. Społeczność związana z tworzeniem i kolekcjonowaniem lalek artystycznych jest nadal bardzo aktywna w Japonii, a artyści regularnie wydają albumy ze zdjęciami swoich produktów.

Historia komercyjnie produkowanych azjatyckich żywic BJD rozpoczęła się w właśnie w 1999 roku, kiedy to japońska firma Volks stworzyła linię lalek „Super Dollfie”.

Obecnie na rynku jest kilkadziesiąt firm produkujących przegubowe lalki żywiczne. Do najbardziej znanych i popularnych należą: Dollzone i Angell Studio z Chin, Volks z Japonii oraz Custom House, Doll in Mind, Dollshe, Dream of Doll, Elfdoll i Fairy Land z Korei.